| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pontian Association of Montreal, "Efxinos Pontos" - Σύλλογος Ποντίων Μόντρεαλ, "Έυξεινος Πόντος" - 5879 Park Avenue, Montreal, H2V 4H4, 514 271-0709 |
 |
 | |  | |  | |  | |  | |  | |  |
| Shortcuts |
| Χοροί του Πόντου |
ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΤΟΥ
ΧΟΡΟΥ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ
ΠΟΝΤΟΥ
(του Νίκου Ζουρνατζίδη)
Οι 'Έλληνες του Πόντου
εγκαταστάθηκαν στις ακτές της
Μαύρης θάλασσας στα μέσα του 8ου
αιώνα π.Χ. Η πρώτη πόλη ήταν η
Ηράκλεια, αποικία των Μεγαρέων,
έπειτα η Σινώπη, αποικία των Ιώνων
της Μιλήτου και μετά όλες οι
υπόλοιπες πόλεις.
Ο κύριος όγκος άρχισε να έρχεται
στην Ελλάδα το 1922 πάνω σε μια
συμφωνία για την ανταλλαγή των
πληθυσμών. Μαζί τους έφεραν τα
ήθη, έθιμα και τις παραδόσεις τους.
Λέγοντας ήθη εννοούμε την ψυχική
ποιότητα των ατόμων που
αποτελούν μια κοινωνία.
Σαν έθιμα εννοούμε τις πράξεις που
ενδιαφέρουν το σύνολο των ατόμων
τα οποία κατοικούν σ'ένα τόπο. Οι
πράξεις αυτές είναι κοινωνικά ή
θρησκευτικά καθήκοντα, τα οποία
είναι απαραίτητα για να διατηρηθεί
ένα σύνολο. Τα έθιμα διατηρούνται
με την παράδοση και παραμένουν
αναλλοίωτα σε κάθε λαό για μεγάλο
χρονικό διάστημα, αν και πολλές
φορές η κοινωνική μορφή, η οποία
κατέστησε αναγκαία την εμφάνιση και
ύπαρξη τους και τα δικαιολόγησε,
πέρασε χωρίς να υπάρχει ελπίδα να
επανέλθει.
Τα ήθη και έθιμα έπαιξαν σπουδαίο
ρόλο στη δημιουργία, διατήρηση και
εξέλιξη του χορού.
Για τους Πόντιους ο χορός ήταν
συνυφασμένος με τη ζωή τους. Από
τα πρώτα τους βήματα μάθαιναν και
χορό συμμετέχοντας στις διάφορες
κοινωνικές εκδηλώσεις. Δεν
υπήρχε συγκεκριμένη ηλικία κατά
την οποία μάθαιναν χορό, ούτε ο
χορός διδασκόταν από
χοροδιδασκάλους όπως γίνεται
σήμερα. Ήταν προσωπική υπόθεση
του κάθε παιδιού να αποφασίσει
πότε θα μάθει και πότε θα πάρει το
θάρρος να χορέψει δημόσια.
Οι πιο σημαντικές γιορτές που
γίνονταν οι χοροί, ήταν όλες οι
χριστιανικές: Χριστούγεννα, Πάσχα,
Πρωτοχρονιά, Φώτα, το πανηγύρι
του χωριού, ονομαστικές γιορτές
κλπ.
Ο χορός το καλοκαίρι στηνόταν
συνήθως στην πλατεία του χωριού
όπου λάμβανε μέρος όλος ο
κόσμος. Το χειμώνα που έκανε
κρύο ή είχε ακατάλληλο καιρό, σε
πολλά χωριά του Πόντου ο χορός
γινόταν σε μια αίθουσα την οποία
ονόμαζαν ΜΟΤΟΣ, (το πρώτο Ο αν
το μεταβάλουμε σε Ε γίνεται
ΜΕΤΟΣ=μετόχι), δηλαδή ήταν ένα
οίκημα που ανήκε στην εκκλησία και
στο οποίο γίνονταν οι διάφορες
εκδηλώσεις (γάμοι, βαπτίσια,
γιορτές κλπ).
Τα ήθη και έθιμα έπαιξαν σπουδαίο
ρόλο στη δημιουργία, διατήρηση και
εξέλιξη του χορού.
Για τους Πόντιους ο χορός ήταν
συνυφασμένος με τη ζωή τους. Από
τα πρώτα τους βήματα μάθαιναν και
χορό συμμετέχοντας στις διάφορες
κοινωνικές εκδηλώσεις. Δεν
υπήρχε συγκεκριμένη ηλικία κατά
την οποία μάθαιναν χορό, ούτε ο
χορός διδασκόταν από
χοροδιδασκάλους όπως γίνεται
σήμερα. Ήταν προσωπική υπόθεση
του κάθε παιδιού να αποφασίσει
πότε θα μάθει και πότε θα πάρει το
θάρρος να χορέψει δημόσια.
Οι πιο σημαντικές γιορτές που
γίνονταν οι χοροί, ήταν όλες οι
χριστιανικές: Χριστούγεννα, Πάσχα,
Πρωτοχρονιά, Φώτα, το πανηγύρι
του χωριού, ονομαστικές γιορτές
κλπ.
Ο χορός το καλοκαίρι στηνόταν
συνήθως στην πλατεία του χωριού
όπου λάμβανε μέρος όλος ο
κόσμος. Το χειμώνα που έκανε
κρύο ή είχε ακατάλληλο καιρό, σε
πολλά χωριά του Πόντου ο χορός
γινόταν σε μια αίθουσα την οποία
ονόμαζαν ΜΟΤΟΣ, (το πρώτο Ο αν
το μεταβάλουμε σε Ε γίνεται
ΜΕΤΟΣ=μετόχι), δηλαδή ήταν ένα
οίκημα που ανήκε στην εκκλησία και
στο οποίο γίνονταν οι διάφορες
εκδηλώσεις (γάμοι, βαπτίσια,
γιορτές κλπ).
Οι χοροί του Πόντου είναι κυκλικοί,
εκτός του Κοτσαγκέλ. Δεν υπάρχει
κορυφαίος όπως ακριβώς και στους
αρχαίους κυκλικούς χορούς. Όταν
χόρευαν πολλά άτομα μπορούσαν να
σχηματίσουν πολλούς ομόκεντρους
κύκλους.
Πολλές φορές ο χορός στηνόταν
αυθόρμητα χωρίς καμιά ιδιαίτερη
αιτία. Μοναδική προϋπόθεση ήταν η
παρουσία μουσικού και η ψυχική
διάθεση.
Το κάλεσμα για τους χορούς στα
μικρά χωριά γινόταν με το άκουσμα
των οργάνων ή διαδίδετο μεταξύ των
χωρικών, ενώ στα μεγάλα βγαίνανε
δύο-τρία παιδιά που διαλαλούσαν,
(ντελάληδες), στους δρόμους το
γεγονός.
Τα πανηγύρια συνήθως κρατούσαν
δύο ημέρες, παραμονή και ανήμερα.
Πολλές φορές όμως μπορούσε να
συνεχιστεί για ημέρες από
διαφορετικά άτομα, γυρνώντας από
σπίτι σε σπίτι και από χωριό σε
χωριό (το αίσθημα της φιλοξενίας
ήταν και είναι πολύ ανεπτυγμένο
στους Πόντιους).
Οι ποντιακοί χοροί είναι ομαδικοί
γι'αυτό η έναρξη δεν γινόταν από ένα
συγκεκριμένο άτομο αλλά από
ομάδα ατόμων.
Στους ανοικτούς χώρους, όπου
χόρευαν πάρα πολλά άτομα, τα
όργανα στα οποία έδειχναν
προτίμηση ήταν: ο ζουρνάς, το
αγγείο ή τουλούμ (άσκαυλος) και το
νταούλι, λόγω της μεγάλης ηχητικής
έντασης των οργάνων αυτών. Εάν
δεν υπήρχαν αυτά τα όργανα τότε
χρησιμοποιούσαν μία ή και
περισσότερες λύρες ταυτόχρονα. Ας
σημειωθεί ότι η λύρα είναι το πιο
διαδεδομένο μουσικό όργανο στους
Πόντιους.
Αυτά συνέβαιναν στον Ανατολικό
Πόντο.
Στον Δυτικό Πόντο τα όργανα που
χρησιμοποιούσαν περισσότερο
ήταν: το βιολί, το κλαρίνο, ο
ζουρνάς, το νταούλι και λιγότερο η
λύρα.
Οι οργανοπαίχτες βρίσκονταν πάντα
μέσα στον κύκλο. Πολλές φορές
περιφέρονταν παρακολουθώντας
τους χορευτές και ακολουθώντας το
ρυθμό της μουσικής, για να
μπορούν όλοι να ακούν διαδοχικά.
Όταν ο οργανοπαίχτης κουραζόταν,
διάφορα νεαρά ως επί το πλείστον
άτομα, τον έπαιρναν στους ώμους
και τον περιέφεραν αυτά για να τον
ξεκουράζουν.
Οι μουσικοί που μπορούσαν να
στήσουν χορό σε ανοικτούς χώρους
ήταν περιζήτητοι, γιατί αυτό
απαιτούσε μια ιδιαίτερη ικανότητα και
δεν ήταν μόνο θέμα μουσικής
δεξιοτεχνίας.
Ο οργανοπαίχτης έπρεπε με το
ύφος του, τις κινήσεις του και τις
λεκτικές προτροπές του να μπορεί
να ξεσηκώνει τους χορευτές.
Όταν ο μουσικός ήθελε να
πληρωθεί από κάποιο άτομο,
γονάτιζε παίζοντας μπροστά του και
αυτός αν ήθελε, του κολλούσε στο
μέτωπο με σάλιο ή του έβαζε στο
στήθος ή στο όργανο διάφορα
χαρτονομίσματα (καρσιλάεμαν).
Αυτός ήταν συνήθως και ο τρόπος
πληρωμής.
Όσοι δεν χόρευαν κάθονταν γύρω
γύρω και παρακολουθούσαν, όπως
τα άτομα προχωρημένης ηλικίας. Οι
σεβάσμιοι, όπως ήταν ο παπάς, ο
πρόεδρος (μουχτάρης), ο δάσκαλος
και οι γέροντες συνήθως κάθονταν
μέσα στον κύκλο, για να
παρακολουθούν πιο άνετα.
Μερικές φορές ένα γλέντι τελείωνε
με ένα καυγά στον οποίο μάλιστα,
ορισμένες περιοχές έδωσαν και
ειδική ονομασία (ΓΑΡΜΑΓΑΛ), και
βέβαια δεν έλειπαν και οι τουφεκιές
στον αέρα.
Στα παλιά χρόνια, πριν το 1900, σε
πολλά χωριά στο εσωτερικό του
Πόντου, οι κοπέλες σε ηλικία γάμου
και οι νιόπαντρες δεν χόρευαν με
τους άντρες σε δημόσιους χώρους,
γιατί αυτό εθεωρείτο ντροπή. Ιδίως
το να μπει μια παντρεμένη με τον
άντρα της στο χορό και να της κρατάει
κάποιος άλλος το χέρι, εθεωρείτο
όχι πρέπον. Οι ελεύθερες κοπέλες
και οι αρραβωνιασμένες, όταν ο
χορός γινόταν σε δημόσιους
χώρους κρύβονταν πίσω από
θάμνους ή ηλικιωμένες γυναίκες,
γιατί ήταν ντροπή ακόμα και να
βλέπουν. Βέβαια στην Τραπεζούντα
και στις άλλες μεγαλουπόλεις, ήταν
ο κόσμος πιο απελευθερωμένος.
Τα τραγούδια με τα οποία άρχιζε το
γλέντι, ήταν ως επί το πλείστον τα
επιτραπέζια, τα οποία δεν είχαν
συγκεκριμένο δίστιχο, αλλά
μπορούσαν να τραγουδούν διάφορα
δίστιχα σε απεριόριστο αριθμό.
Οι βασικοί ρυθμοί του ποντιακού
τραγουδιού είναι δύο: ο πεντάσημος
ή 5/8 (τικ) και ο εννεάσημος ή 9/8
(ομάλ). Υπάρχουν όμως και άλλοι
ρυθμοί. Ο στίχος αποτελείται από
δύο ημίστιχα.
Τραγουδούσε πρώτα ένας το πρώτο
ημίστιχο και μετά το επαναλάμβαναν
όλοι μαζί. Το ίδιο συνέβαινε με το
δεύτερο ημίστιχο. Βέβαια υπήρχαν
και ολοκληρωμένα τραγούδια, τα
οποία ανήκαν στον ακριτικό, στον
ερωτικό κύκλο κλπ. Η μεγαλύτερη
ποικιλία τραγουδιών ήταν τα
επιτραπέζια και μετά ακολουθούσαν
τα τραγούδια σε χορό ομάλ και τικ.
Σε πολλά μέρη του Πόντου που
συνόρευαν με άλλες περιοχές,
υπήρξαν επιδράσεις και γι'αυτό
παρατηρούμε να υπάρχει ο χορός
με τα μαντήλια της Καππαδοκίας
στους Μετεντζήδες, που συνόρευαν
μαζί της και χρησιμοποιούσαν τα
ίδια όργανα.
Στην περιοχή της Νικόπολης
βρίσκουμε τους καρσιλαμάδες. Και
μέσα στον Πόντο ζούσαν και άλλοι
λαοί όπως Αρμένιοι, Λαζοί κλπ.
Ο Ανατολικός Πόντος συνορεύει με
το σοβιετικό Καύκασο και αυτό είχε
σαν αποτέλεσμα να δεχθούν την
επίδραση των χορών τους, έτσι
ώστε σήμερα να μην γνωρίζουμε σε
ποιούς ανήκουν ορισμένοι χοροί
που χορεύονταν εκεί από τους
Ποντίους.
Εδώ γίνεται μια καταγραφή των
χορών που χορεύτηκαν από
Ποντίους, ανεξάρτητα από την
καταγωγή τους και από τις
επιδράσεις που δέχτηκαν.
ΧΟΡΟΥ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ
ΠΟΝΤΟΥ
(του Νίκου Ζουρνατζίδη)
Οι 'Έλληνες του Πόντου
εγκαταστάθηκαν στις ακτές της
Μαύρης θάλασσας στα μέσα του 8ου
αιώνα π.Χ. Η πρώτη πόλη ήταν η
Ηράκλεια, αποικία των Μεγαρέων,
έπειτα η Σινώπη, αποικία των Ιώνων
της Μιλήτου και μετά όλες οι
υπόλοιπες πόλεις.
Ο κύριος όγκος άρχισε να έρχεται
στην Ελλάδα το 1922 πάνω σε μια
συμφωνία για την ανταλλαγή των
πληθυσμών. Μαζί τους έφεραν τα
ήθη, έθιμα και τις παραδόσεις τους.
Λέγοντας ήθη εννοούμε την ψυχική
ποιότητα των ατόμων που
αποτελούν μια κοινωνία.
Σαν έθιμα εννοούμε τις πράξεις που
ενδιαφέρουν το σύνολο των ατόμων
τα οποία κατοικούν σ'ένα τόπο. Οι
πράξεις αυτές είναι κοινωνικά ή
θρησκευτικά καθήκοντα, τα οποία
είναι απαραίτητα για να διατηρηθεί
ένα σύνολο. Τα έθιμα διατηρούνται
με την παράδοση και παραμένουν
αναλλοίωτα σε κάθε λαό για μεγάλο
χρονικό διάστημα, αν και πολλές
φορές η κοινωνική μορφή, η οποία
κατέστησε αναγκαία την εμφάνιση και
ύπαρξη τους και τα δικαιολόγησε,
πέρασε χωρίς να υπάρχει ελπίδα να
επανέλθει.
Τα ήθη και έθιμα έπαιξαν σπουδαίο
ρόλο στη δημιουργία, διατήρηση και
εξέλιξη του χορού.
Για τους Πόντιους ο χορός ήταν
συνυφασμένος με τη ζωή τους. Από
τα πρώτα τους βήματα μάθαιναν και
χορό συμμετέχοντας στις διάφορες
κοινωνικές εκδηλώσεις. Δεν
υπήρχε συγκεκριμένη ηλικία κατά
την οποία μάθαιναν χορό, ούτε ο
χορός διδασκόταν από
χοροδιδασκάλους όπως γίνεται
σήμερα. Ήταν προσωπική υπόθεση
του κάθε παιδιού να αποφασίσει
πότε θα μάθει και πότε θα πάρει το
θάρρος να χορέψει δημόσια.
Οι πιο σημαντικές γιορτές που
γίνονταν οι χοροί, ήταν όλες οι
χριστιανικές: Χριστούγεννα, Πάσχα,
Πρωτοχρονιά, Φώτα, το πανηγύρι
του χωριού, ονομαστικές γιορτές
κλπ.
Ο χορός το καλοκαίρι στηνόταν
συνήθως στην πλατεία του χωριού
όπου λάμβανε μέρος όλος ο
κόσμος. Το χειμώνα που έκανε
κρύο ή είχε ακατάλληλο καιρό, σε
πολλά χωριά του Πόντου ο χορός
γινόταν σε μια αίθουσα την οποία
ονόμαζαν ΜΟΤΟΣ, (το πρώτο Ο αν
το μεταβάλουμε σε Ε γίνεται
ΜΕΤΟΣ=μετόχι), δηλαδή ήταν ένα
οίκημα που ανήκε στην εκκλησία και
στο οποίο γίνονταν οι διάφορες
εκδηλώσεις (γάμοι, βαπτίσια,
γιορτές κλπ).
Τα ήθη και έθιμα έπαιξαν σπουδαίο
ρόλο στη δημιουργία, διατήρηση και
εξέλιξη του χορού.
Για τους Πόντιους ο χορός ήταν
συνυφασμένος με τη ζωή τους. Από
τα πρώτα τους βήματα μάθαιναν και
χορό συμμετέχοντας στις διάφορες
κοινωνικές εκδηλώσεις. Δεν
υπήρχε συγκεκριμένη ηλικία κατά
την οποία μάθαιναν χορό, ούτε ο
χορός διδασκόταν από
χοροδιδασκάλους όπως γίνεται
σήμερα. Ήταν προσωπική υπόθεση
του κάθε παιδιού να αποφασίσει
πότε θα μάθει και πότε θα πάρει το
θάρρος να χορέψει δημόσια.
Οι πιο σημαντικές γιορτές που
γίνονταν οι χοροί, ήταν όλες οι
χριστιανικές: Χριστούγεννα, Πάσχα,
Πρωτοχρονιά, Φώτα, το πανηγύρι
του χωριού, ονομαστικές γιορτές
κλπ.
Ο χορός το καλοκαίρι στηνόταν
συνήθως στην πλατεία του χωριού
όπου λάμβανε μέρος όλος ο
κόσμος. Το χειμώνα που έκανε
κρύο ή είχε ακατάλληλο καιρό, σε
πολλά χωριά του Πόντου ο χορός
γινόταν σε μια αίθουσα την οποία
ονόμαζαν ΜΟΤΟΣ, (το πρώτο Ο αν
το μεταβάλουμε σε Ε γίνεται
ΜΕΤΟΣ=μετόχι), δηλαδή ήταν ένα
οίκημα που ανήκε στην εκκλησία και
στο οποίο γίνονταν οι διάφορες
εκδηλώσεις (γάμοι, βαπτίσια,
γιορτές κλπ).
Οι χοροί του Πόντου είναι κυκλικοί,
εκτός του Κοτσαγκέλ. Δεν υπάρχει
κορυφαίος όπως ακριβώς και στους
αρχαίους κυκλικούς χορούς. Όταν
χόρευαν πολλά άτομα μπορούσαν να
σχηματίσουν πολλούς ομόκεντρους
κύκλους.
Πολλές φορές ο χορός στηνόταν
αυθόρμητα χωρίς καμιά ιδιαίτερη
αιτία. Μοναδική προϋπόθεση ήταν η
παρουσία μουσικού και η ψυχική
διάθεση.
Το κάλεσμα για τους χορούς στα
μικρά χωριά γινόταν με το άκουσμα
των οργάνων ή διαδίδετο μεταξύ των
χωρικών, ενώ στα μεγάλα βγαίνανε
δύο-τρία παιδιά που διαλαλούσαν,
(ντελάληδες), στους δρόμους το
γεγονός.
Τα πανηγύρια συνήθως κρατούσαν
δύο ημέρες, παραμονή και ανήμερα.
Πολλές φορές όμως μπορούσε να
συνεχιστεί για ημέρες από
διαφορετικά άτομα, γυρνώντας από
σπίτι σε σπίτι και από χωριό σε
χωριό (το αίσθημα της φιλοξενίας
ήταν και είναι πολύ ανεπτυγμένο
στους Πόντιους).
Οι ποντιακοί χοροί είναι ομαδικοί
γι'αυτό η έναρξη δεν γινόταν από ένα
συγκεκριμένο άτομο αλλά από
ομάδα ατόμων.
Στους ανοικτούς χώρους, όπου
χόρευαν πάρα πολλά άτομα, τα
όργανα στα οποία έδειχναν
προτίμηση ήταν: ο ζουρνάς, το
αγγείο ή τουλούμ (άσκαυλος) και το
νταούλι, λόγω της μεγάλης ηχητικής
έντασης των οργάνων αυτών. Εάν
δεν υπήρχαν αυτά τα όργανα τότε
χρησιμοποιούσαν μία ή και
περισσότερες λύρες ταυτόχρονα. Ας
σημειωθεί ότι η λύρα είναι το πιο
διαδεδομένο μουσικό όργανο στους
Πόντιους.
Αυτά συνέβαιναν στον Ανατολικό
Πόντο.
Στον Δυτικό Πόντο τα όργανα που
χρησιμοποιούσαν περισσότερο
ήταν: το βιολί, το κλαρίνο, ο
ζουρνάς, το νταούλι και λιγότερο η
λύρα.
Οι οργανοπαίχτες βρίσκονταν πάντα
μέσα στον κύκλο. Πολλές φορές
περιφέρονταν παρακολουθώντας
τους χορευτές και ακολουθώντας το
ρυθμό της μουσικής, για να
μπορούν όλοι να ακούν διαδοχικά.
Όταν ο οργανοπαίχτης κουραζόταν,
διάφορα νεαρά ως επί το πλείστον
άτομα, τον έπαιρναν στους ώμους
και τον περιέφεραν αυτά για να τον
ξεκουράζουν.
Οι μουσικοί που μπορούσαν να
στήσουν χορό σε ανοικτούς χώρους
ήταν περιζήτητοι, γιατί αυτό
απαιτούσε μια ιδιαίτερη ικανότητα και
δεν ήταν μόνο θέμα μουσικής
δεξιοτεχνίας.
Ο οργανοπαίχτης έπρεπε με το
ύφος του, τις κινήσεις του και τις
λεκτικές προτροπές του να μπορεί
να ξεσηκώνει τους χορευτές.
Όταν ο μουσικός ήθελε να
πληρωθεί από κάποιο άτομο,
γονάτιζε παίζοντας μπροστά του και
αυτός αν ήθελε, του κολλούσε στο
μέτωπο με σάλιο ή του έβαζε στο
στήθος ή στο όργανο διάφορα
χαρτονομίσματα (καρσιλάεμαν).
Αυτός ήταν συνήθως και ο τρόπος
πληρωμής.
Όσοι δεν χόρευαν κάθονταν γύρω
γύρω και παρακολουθούσαν, όπως
τα άτομα προχωρημένης ηλικίας. Οι
σεβάσμιοι, όπως ήταν ο παπάς, ο
πρόεδρος (μουχτάρης), ο δάσκαλος
και οι γέροντες συνήθως κάθονταν
μέσα στον κύκλο, για να
παρακολουθούν πιο άνετα.
Μερικές φορές ένα γλέντι τελείωνε
με ένα καυγά στον οποίο μάλιστα,
ορισμένες περιοχές έδωσαν και
ειδική ονομασία (ΓΑΡΜΑΓΑΛ), και
βέβαια δεν έλειπαν και οι τουφεκιές
στον αέρα.
Στα παλιά χρόνια, πριν το 1900, σε
πολλά χωριά στο εσωτερικό του
Πόντου, οι κοπέλες σε ηλικία γάμου
και οι νιόπαντρες δεν χόρευαν με
τους άντρες σε δημόσιους χώρους,
γιατί αυτό εθεωρείτο ντροπή. Ιδίως
το να μπει μια παντρεμένη με τον
άντρα της στο χορό και να της κρατάει
κάποιος άλλος το χέρι, εθεωρείτο
όχι πρέπον. Οι ελεύθερες κοπέλες
και οι αρραβωνιασμένες, όταν ο
χορός γινόταν σε δημόσιους
χώρους κρύβονταν πίσω από
θάμνους ή ηλικιωμένες γυναίκες,
γιατί ήταν ντροπή ακόμα και να
βλέπουν. Βέβαια στην Τραπεζούντα
και στις άλλες μεγαλουπόλεις, ήταν
ο κόσμος πιο απελευθερωμένος.
Τα τραγούδια με τα οποία άρχιζε το
γλέντι, ήταν ως επί το πλείστον τα
επιτραπέζια, τα οποία δεν είχαν
συγκεκριμένο δίστιχο, αλλά
μπορούσαν να τραγουδούν διάφορα
δίστιχα σε απεριόριστο αριθμό.
Οι βασικοί ρυθμοί του ποντιακού
τραγουδιού είναι δύο: ο πεντάσημος
ή 5/8 (τικ) και ο εννεάσημος ή 9/8
(ομάλ). Υπάρχουν όμως και άλλοι
ρυθμοί. Ο στίχος αποτελείται από
δύο ημίστιχα.
Τραγουδούσε πρώτα ένας το πρώτο
ημίστιχο και μετά το επαναλάμβαναν
όλοι μαζί. Το ίδιο συνέβαινε με το
δεύτερο ημίστιχο. Βέβαια υπήρχαν
και ολοκληρωμένα τραγούδια, τα
οποία ανήκαν στον ακριτικό, στον
ερωτικό κύκλο κλπ. Η μεγαλύτερη
ποικιλία τραγουδιών ήταν τα
επιτραπέζια και μετά ακολουθούσαν
τα τραγούδια σε χορό ομάλ και τικ.
Σε πολλά μέρη του Πόντου που
συνόρευαν με άλλες περιοχές,
υπήρξαν επιδράσεις και γι'αυτό
παρατηρούμε να υπάρχει ο χορός
με τα μαντήλια της Καππαδοκίας
στους Μετεντζήδες, που συνόρευαν
μαζί της και χρησιμοποιούσαν τα
ίδια όργανα.
Στην περιοχή της Νικόπολης
βρίσκουμε τους καρσιλαμάδες. Και
μέσα στον Πόντο ζούσαν και άλλοι
λαοί όπως Αρμένιοι, Λαζοί κλπ.
Ο Ανατολικός Πόντος συνορεύει με
το σοβιετικό Καύκασο και αυτό είχε
σαν αποτέλεσμα να δεχθούν την
επίδραση των χορών τους, έτσι
ώστε σήμερα να μην γνωρίζουμε σε
ποιούς ανήκουν ορισμένοι χοροί
που χορεύονταν εκεί από τους
Ποντίους.
Εδώ γίνεται μια καταγραφή των
χορών που χορεύτηκαν από
Ποντίους, ανεξάρτητα από την
καταγωγή τους και από τις
επιδράσεις που δέχτηκαν.
| ©2006 Pontian Association of Montreal, "Efxinos Pontos" - Σύλλογος Ποντίων Μόντρεαλ, "Έυξεινος Πόντος". ©1999-2006 Lefter. All rights reserved. |